Question

Шеңбер бойымен козкалыс

Answer 1

Табиғатта дененің қозғалыс траекториясы қисықсызықты болатын жағдайлар жиі кездеседі. Көкжиекке бұрыш жасай лақтырылған дененің қозғалысы, Жердің Күнді айнала қозғалысы, велосипед және автомобиль доңғалақтарындағы нүктелердің қозғалысы қисықсызықты болады. Мұндай қозғалыстар айнымалы болады, себебі қозғалысты сипаттайтын шамалар өзгеріп отырады. Егер қозғалыс жылдамдығының модулі тұрақты болса, қозғалыс бірқалыпты қисықсызықты деп аталады. Шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалысты қарастырайық. Мұндай қозғалыс түзусызықты қозғалыс кезіндегідей орынауыстыру, жылдамдық, үдеу т.б. кинематикалық шамалармен сипатталады.

Шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалыс - жылдамдық модулі тұрақты қозғалыс . Дене шеңбер бойымен бір айналым жасағанда жүрген жол шеңбердің ұзындығына тең, орынауыстыру , ал жылдамдығы

формуласымен анықталады, яғни - сызықтық жылдамдық , – шеңбер ұзындығы, t – бір айналым уақыты



Сызықтық жылдамдық – бірлік уақыт ішінде дененің жүрілген жолын көрсететін физикалық шама. (м/с) – шеңбердің жанамасы бойымен бағытталады, яғни шеңбердің әр нүктесінде бағыт өзгеріп отырады.



Бұрыштық жылдамдық – бірлік уақыт ішіндегі бұрыштық ығысуды көрсететін скаляр шама. ω (рад/с); φ (рад) – бұрыштық ығысу (бұрылу бұрышы). Радиан – доғасының ұзындығы радиусқа тең болатын центрлік бұрыш

ω = φ – бұрыштық ығысу, t – уақыт [T] = c

R – шеңбер радиусы [R] = м.

T – период [T] = c. Период секундпен өлшенеді. = 3,14.

Период – дененің шеңбер бойымен толық бір айналым жасауына кеткен уақыт:

– жиілік.

Жиілік – бірлік уақыт ішіндегі тербелістің саны:

, = = Гц (Герц) жиілік Герцпен өлшенеді.

, N – уақыт(t) ішіндегі айналымдар саны



Шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалыс үшін:

, ,

, немесе ;



Центрге тартқыш үдеу (шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалыс кезінде)


– (шеңбердің центріне бағытталған, жылдамдық бағытының өзгерісінен туады)