Қазақстанның солтүстіктен оңтүстігіне қарай ауа температурасымен жауын-шашынның өзгеруін анықтап себебін жазу орташа ауа температурасы мөлшерін табу
Ответы
Ответ:
Қазақстан аумағының созылып жатуына, сондай-ақ жер бедерінің әртүрлілігіне байланысты температураның таралуы да әркелкі. Ауа температурасының тәулік ішінде, сондай-ақ жыл ішінде ауытқып тұруы бүкіл республикаға тән. Сонымен бірге жазық, аласа таулы бөлікте жылдық және айлық орта температура солтүстіктен оңтүстік бағытқа қарай өзгерсе, биік таулы аймақтарда биікке көтерілген сайын өзгереді. Ауаның орташа жылдық температурасы республиканың жазық аласа таулы бөліктерінде жылы, солтүстікте температура 0,4°С-тан, қиыр оңтүстікте 13,7° С-ка дейін көтеріледі. Қазақстандағы ең суық ай — қаңтар. Қаңтардағы орташа температура солтүстікте (Петропавл) - 19°С, оңтүстікте (Дарбаза) - 1,5° С. Республиканың солтүстік-шығысы төмен температурасымен ерекше, кейбір күндері аяз -54°С-ка дейін барады, ал оңтүстігінде -30°С-тан төмен болуы сирек кездеседі. Қазақстанның ең суық жері - Атбасар өңірі. Мұнда ауа температурасы бір жылдары -57°С-қа дейін жеткен.
Қазақстанның ең жылы айы — шілде. Шілденің орташа температурасы республиканың солтүстігінде (Петропавл) 19°С, оңтүстігінде (Дарбаза) 28-30°С. Жазда жылудың таралуына күн сәулесінің түсу бұрышы мен жер бетін қыздыру қарқыны әсерін тигізеді. Сондықтан оңтүстікке барған сайын ыстық арта түседі. Ең жоғарғы температура солтүстікте 41°С, ал оңтүстікте 47°С-тан аспайды. Биік таулы аймақтарда жоғары көтерілген сайын шілденің орташа температурасы төмендейді. Мысалы, Алматыда ол 22,3°С, Медеуде 18,5°, Күйгенсайда 14,6°С, Үлкен Алматы көлі ауданында 11,4°С болады. Тауларда орташа айлық температураның қоршаған ортаның жылы болатындығына қарамастан, кейбір кездері температура 0°С-тан төмендеп, салқын түсіп, үсік жүретін күндер де кездеседі. Жылдық орташа температуралық ауытқуы (амплитуда) республиканың солтүстігінде 38-40° болса, оңтүстікте ол 30-35°. Қазақстанның солтүстігінде температураның тәуліктік ауытқуы едәуір. Қаңтар айының орташа тәуліктік ауытқуы - 9°С, ал жазда ол 13°С-қа дейін көтеріледі. Оңтүстігінде орташа тәуліктік ауытқу қаңтар айында - 9°С, шілде айында 19°С. Жаздағы ең үлкен тәуліктік ауытқу шөлдерде байқалады, онда 30° С-қа дейін жетеді. Қазақстанның жылы маусымдағы температуралық режимі оның мезгіл-мезгіл ауытқып отыратынына қарамастан егін шаруашылығына қолайлы.