3-тапсырма. Теменде көрсетiлген сақ тайпаларының археологиялық
ескерткiштерiн зерттеген ғалымдарды аныктап, аталған археологиялық
ескерткіштердің ерекшеліктерін сипаттаңыз.
Ерекшелiгi
Археологиялық
ескерткіштер
Шiлiктi патша
Қорғаны
Бесшатыр
корымы
Берел корганы
Зерттеген
ғалымдар
50 балл берем срочно керек
Ответы
Ответ:
Бесшатыр
1957, 1959-1961 жылдары зерттелген Семиреченская археологиялық экспедиция (қол. Қ. Ақышев). 31 үлкен және кішкентай қорым, оның 21-і таспен жабылған, 10 - қиыршық тас пен саз қабаты. Шартты түрде бөлінеді Солтүстік және Оңтүстік. Ең үлкені (2-ші және 3) диаметрі 45-тен 105 м-ге дейін, биіктігі 6- 17 М. орта қорғандар сәйкесінше 25 -38 м, 5-6 м. кішкентай - 6-18 м, 0,8—2 м. Әр түрлі көлемдегі 18 қорымды зерттеу Әлеуметтік туралы құнды ғылыми мәліметтер берді топтарда, шаруашылықта, тұрмыста, әдет-ғұрыптарда, діни сенімдер, сәулет, қару-жарақ және жабдықтар сақтар. 20 қорғанның 6-сында ұзартылған учаскелер тас шынжырмен қоршалған плиталар мен ұсақ тастар. Көптеген плиталарда — тау ешкілерінің, қабандардың суреттері ойылған, қасқырлар мен басқа аңдар, сондай-ақ әртүрлі тегтер. Күн рәміздері мен шеңберлер бар.
Берел Қорғаны
Біздің дәуірімізге дейінгі V-IV ғасырлар, ерте темір дәуірі Шығыс Қазақстанның ғасырлары өз атауын алды Берел кезеңі. Атауы байланысты Берел қорымының орналасқан жері Катонқарағай ауданы. Қорым мыналардан тұрады 40 қорған. Олардың ең үлкені 9 метр.
Шілікті патша
Шілікті патша қорғандары - Шығыс Қазақстанның
далалық аймақтарында, әсіресе, Тарбағатай
мен Маңырак тауларының арасында, Зайсан
ауданының жерінде алып патша корғандары
кездеседі. Оның ең көп шоғырланған жерін
Шілікті ескерткіштері деп атайды. Шілікті
корымында барлығы 51 оба бар, оның бәрі
де алып немесе орташа қорғандар. Алып
қорғандардың диаметрі 100 метр, биіктігі 8
- 10 метр. Мұндай обаның саны - 13. Орташа
обалардың шеңберінің диаметрі 20 метрден 60
метрге жетеді, биіктігі 2 - 5 м. Қорған ертеректе
катты тоналған. Бірақ кейбіреулерінде зергер
бұйымдар сақталған. Соның бiрi 1960 жылы
Қазылған "Алтын қорған" деген оба. Обаны
Yйерден бұрын қабір шұңқыры қазылған.
Оның орта шенінен шығыстан батысқа қарай
бағытталған деліз (дромос) жасаған, оның ені
2 метр, ұзындығы 12 метр. Қабір шұңқырының
ішінен қабырғалары 5м жуық балқарағай
беренелерінен қабір үйін салған, биіктігі 1
м. Айналасына - тас толтырылған. Дәліздің
қабырғасын таспен қалап, төбесін бөренемен
жапкан. Бөренеден салынған қабір үйіне еркек
пен әйел жерленген. Моланың жердің бетіндегі
бөлігі таспен үйілген. Сонымен қатар обадан
13 кола жебе, жебе салатын корамсақтың
қалдығы табылды. Жебелер екі кырлы, ұңғылы.
Қорамсақтың сыртына алтыннан жасалған бүғы
мүсінді бірнеше әшекей қапсырма жапсырылған.
Қабірден 9 бүркіт, 29 қабылан, қабан, балық,
т.б. бейнелер қазылды. Алтын бедерлі мүсіндер
ғажайып шеберлікпен көркем жасалған.