2. Өкпедегі газ алмасу: тыныс алғанда және тыныс шығарғанда ауа құрамының
мөлшеріннің шындық және жалған екенiн белгiленiз.
Тыныс алғанда және тыныс шығарғандағы ауа құрамының III
мөлшері
Тыныс алғанда оттектің құрамы 16%
Тыныс алғанда көмірқышқыл газының құрамы 0,03%
Тыныс шығарғанда оттектің құрамы20,95%
Тыныс шығарғанда көмірқышқыл газының құрамы 4%
Шындык/Жалган
Ответы
Өкпе жұптасқан мүше. Оң жақ өкпе үлкен және үш бөлікке, ал сол жак өкпе жүрек есебінен екі бөлікке бөлінеді. Өкпені сыртынан тегіс дөнекер түптек (ұлпа) - өкпесіріқауызы (ішкі) қаптайды. Ол өкпемем тұтасып кеткен, оларды ажыратып алу мүмкін емес. Кеуденің (қабырғалар, қабырға аралық бұлшықет және көкет) ішкі жағына сыртқы тарақ - сыртқы сіріқауыз тұтасып кетеді. Сіріқауыздың екіта-рақтарының аралығында мөлшері 1-2 мм шағын кеңістік бар. Бұл -сіріқауыздық куыс. Оған сіріқауыздық сұйықтық толы болады. Соның арқасында өкпе кеудеге берік жалғасатындықтан, біз тынысалу қимылдарын іске асырамыз. Егер қабырға аралық бұлшықеттер мен көк ет жиырылса, одан кеуденің көлемі және соғни сөйкес өкпенің көлемі арта түседі. Сөйтіп тынысалу жүзеге асады. Егер қабырға аралық бұлшықеттер мен көк ет босаңсыса, онда кеуде мен өкпенің көлемі кішірею есебінен тыныс шығарылады. Тынысалу жүйке гуморальды жолмен реттеледі. Тынысалу орталыгы сопақша мида орналасады. Ол тыныс алу және тыныс шығарудың рефлекторлық алмасуын реттейді. Тынысалу рефлексінің коздырғышы қандағы көмір қышқыл газының артуы болып табылады. Артериялардағы химиялық рецепторлар қозады да қимыл нейрондарының бойымен жұмыс мүшелеріне: қабырғааралық бұлшықеттерге және көк етке сигнал түседі. Олар жиырылып, кеуде және өкпе көлемін ұлғайту арқылы тыныс алып, оған жауап кайтарады. Симпатикалық жүйке жүйесі, адреналин және тироксин тыныс алуды тереңдетіп, жиілете түседі. Ал парасимпатикалық жуйке жуйесі тыныс алуды баяулатады. Жөтел және түшкіру тынысалудың қорғаныш рефлексі болып табылады. Оларды мұрын немесе көмейдің сілемейлі қабырғасына иіс немесе еріксіз әсер тітіркендіреді. Оған мұрын арқылы (түшкіру) немесе ауыз арқылы (жөтел) кенет тыныс шығару жолымен жауап қайтарылады.[1]Өкпе жұптасқан мүше. Оң жақ өкпе үлкен және үш бөлікке, ал сол жак өкпе жүрек есебінен екі бөлікке бөлінеді. Өкпені сыртынан тегіс дөнекер түптек (ұлпа) - өкпесіріқауызы (ішкі) қаптайды. Ол өкпемем тұтасып кеткен, оларды ажыратып алу мүмкін емес. Кеуденің (қабырғалар, қабырға аралық бұлшықет және көкет) ішкі жағына сыртқы тарақ - сыртқы сіріқауыз тұтасып кетеді. Сіріқауыздың екіта-рақтарының аралығында мөлшері 1-2 мм шағын кеңістік бар. Бұл -сіріқауыздық куыс. Оған сіріқауыздық сұйықтық толы болады. Соның арқасында өкпе кеудеге берік жалғасатындықтан, біз тынысалу қимылдарын іске асырамыз. Егер қабырға аралық бұлшықеттер мен көк ет жиырылса, одан кеуденің көлемі және соғни сөйкес өкпенің көлемі арта түседі. Сөйтіп тынысалу жүзеге асады. Егер қабырға аралық бұлшықеттер мен көк ет босаңсыса, онда кеуде мен өкпенің көлемі кішірею есебінен тыныс шығарылады. Тынысалу жүйке гуморальды жолмен реттеледі. Тынысалу орталыгы сопақша мида орналасады. Ол тыныс алу және тыныс шығарудың рефлекторлық алмасуын реттейді. Тынысалу рефлексінің коздырғышы қандағы көмір қышқыл газының артуы болып табылады. Артериялардағы химиялық рецепторлар қозады да қимыл нейрондарының бойымен жұмыс мүшелеріне: қабырғааралық бұлшықеттерге және көк етке сигнал түседі. Олар жиырылып, кеуде және өкпе көлемін ұлғайту арқылы тыныс алып, оған жауап кайтарады. Симпатикалық жүйке жүйесі, адреналин және тироксин тыныс алуды тереңдетіп, жиілете түседі. Ал парасимпатикалық жуйке жуйесі тыныс алуды баяулатады. Жөтел және түшкіру тынысалудың қорғаныш рефлексі болып табылады. Оларды мұрын немесе көмейдің сілемейлі қабырғасына иіс немесе еріксіз әсер тітіркендіреді. Оған мұрын арқылы (түшкіру) немесе ауыз арқылы (жөтел) кенет тыныс шығару жолымен жауап қайтарылады.[1]