Question

1-тапсырма. Мәтіндерді оқып, оларды тақырыбы, құрылымы, стилі, мақсатты аудиториясы, тілдік ереркшелiгi тұрғысынан салыстырыныз 1-мәтiн Планетанын табигаты оте кызык екен. Кеменiн улкен телеэкранынан ойлы-кырлы саргыш алкап көрiндi. Бiр ғажабы кiлемнiн тугiндей ғана шеп тәрiздес бiрдене ескен такыр дуние. Тек окта-текте гана аркан жiп сиякты шубалган ағаштар бой созып шайкалады. Мәриям теледурбiмен жан-жакты тугел шолулап карап шыкты. Кеңiлсiз де коркынышты. Алғашында карайган тас сиякты бiрденелер карауытып жатыр едi, кейін олардын барi зым- зия болып ушып кеттi. Олардын жаны бар хайуанаттар екенi айдан анык. Сезім мүшелері де ерекше дамыған. Томпандаган борсык тәрiздi. Бул планетанын кос Кунi де бiздiн жактын Күнiндей кiшкентай екен деп ойлады Мәриям. Сол сәтте оның жүрегі дүрсілдеп өзiнiн уйреншiктi жерiн сагынды. Планета атмосферасы женкiлiп жүрген сулiк тәрiздi «ұстарга>> толы. Кәдiмгi бiр мухит сиякты денбекшіп, шалкып, толкын атып жаткандай. Әредiк-әредік жаркылдап от шыгады. Бейнебір бұлтсыз кунгi найзагай iспеттi. Шындығына келсек, космонавтар мұндай жагдайга душар боламыз деп мулде ойламаган- ды. Устерiндегi скафандрларынын биотокка карсы күресер корганышы жок. Алып шыққан биомагнит аппаратынын куаты да мына планетада түкке аспай калды. Мәселе биологка келiп тiрелдi. Экипаж мүшелерi Турановтың аузына карады. Биолог галым контаннан кейiн планета табиғатынан көптеген үлгiлер жинап зерттеулер жүргізген болатын. Ол орнынан турды да биоаныктауыш электрондык машинадан сонгы информацияларды алды. Өнiнде сабырлылык, терең ойлылык нышаны сезiледi. Мәриям Турановтын жүзiне мұная карап отыр. 2-мәтiн. Бүгінде көпшілік ортада «казактын гылыми фантастикасы ендi ғана аягынан тұрып келе жатыр» деген пікір бар. Бiрак бул «казактын аргы-бергі әдебиетінде фантастика жанры мулде болмаган» деген угымды бiлдiрмесе керек. Біле білсек, киял-ғажайып дүниелердiн озык улгiлерi казактын халык ауыз әдебиетінде жатыр. Мәселен, ертегілер мен батырлык дастандар аркылы халкымыз ез киялындагы ержүрек ерлердiн кандай мiнсiз бейнесiн сомдады десенiзшi! Керкула атты Кендебай, Ертөстік, Қобыланды мен Қамбар. Алпамыс сиякты минут сайын есiп, сағат сайын толысып отыратын, атса, ок өтпейтін, шапса, кылыш кеспейтiн, жүгiрген анга да, ұшкан куска да жеткiзбейтiн, ерекше жаратылған жандар бейнесi, бiр есептен алғанда, кеп теперiш көрген, талай зұлматты басынан өткерген момын халықтың құрыш білек коргаушыға мұқтаждыгы нәтижесінде соншама тулгалана түскендiгi даусыз. Сондай-ак ұшкыр кiлем, піс» десе, iшiнде тамак пiсе алатын сикырлы казан, «кус» десе, алтын кусатын есек, сауысканнын куйрыгын бiлдiрмей жұлып алып, бiрiнiкiн бiрiне ауыстыра коятын айлакер. Таусоғар мен Келтауысар немесе жерасты патшалығы мен Күн астындагы Кунікей кыздын елі, бәрі-бәрi - жаксы емiрдi арман етiп, жаналыкка, жаксылыкка ұмтылған казак жұртынын көреген конiлiнiң айғағы. Өйткенi сан гасыр бұрын туйiн тастап, ұрпақтан- урпакка аманаттала отырып, теренге тамыр жайган сол арман түптiн-тубiнде бәрiбiр акикатка айналды. Ягни бугiнгi заманауи технология ушкыр кiлемдi - ұшак пен зымыран, алтын кусатын есекті - түрлі банктер мен банкоматтар. Таусоғарлар мен Көлтауысарларды гылыми прогрестiн өзге де жетiстiктерi аркылы негiздеп бердi. Бул фантастиканын бүгіннен герi, болашакка қызмет ететiн жанр екендiгiн көрсетеді. Сондай-ак ол, бiреулер ойлағандай, ғылыми бiлiмнiн жай гана жаршысы болып коймай, окырманды гылыми-әлеуметтiк угымдар мен түсiнiктерге бойлатып, киялын ұштайды, ойын дамытады. 1-мәтiн 2-мәтiн Такырыбы Кімдерге окуга арналган? Кандай стильде жазылған? Стильге тән тiлдiк курылымдардан мысал келтiрiнiз​

Answer 1

Тақырыбы: 1-Ғаламшарлар 2-Ғылыми фантастика

Кімге оқу: 1-Әлемді зерттегісі келетіндерге 2- Ғылым білгісі келетіндер

Стиль: 1-Публисттік 2-Әдеби стиль

құралымдар: 1-Ғаламшар 2-Ғылым