Біліміңді тексер
1. Қоспа деген не? Әртүрлі агрегаттык күйдегі табиғи қоспаларга
мысалдар келтіріп, оның құрамындағы заттарды ата.
2. Таза заттар мен коспаларды белiп жаз: тіс пастасы, лимон -
рыны, парафин, дистилденген су, сынап, болат, кант, топырак,
күкірт, йод тұндырмасы, мұз.
3. Біртекті және әртекті қоспаларды бөліп жаз: туман, топырак,
газдалған су, түтін, сүт, гранит, кола, бұлак суы, тіс пас-
тасы, теңіз суы, 583 сынамалы алтын. Әр коспа үшін заттын
агрегаттык күйін көрсет.
4. Ғарыш стансысында сүзу арқылы қоспаны бөлуге бола ма?
5. Гомогенді немесе гетерогенді ауа деп қандай ауаны айтады?
6. Қоспаны бөлудің негізгі әдістерін ата.
7. Шаңсорғыштын шанды ауаны сорып, оны тазартуы қай әдіспен
жүзеге асады?
8. Ас тұзы мен тіс тазартатын ұнтақты, бензин мен суды және
спирт пен суды калай бөлуге болады?
Ответы
Ответ:
1. Қоспа-физикалық әдіспен араласқан екі немесе оданда көп заттан тұратын жүйе. Агрегаттық күйге мысалы: ас тұзы, қант, темір, алтын т.б. жатады.
Ас тұзы бұл күнделікті өмірде қолданып жүретін зат. Ас тұзын ажырату білу үшін дәмін татып ашты екенің білуге болады.
2 Таза заттар: парафин, дистилденген су, топырақ, күкірт.
Қоспалар: тіс пастасы, лимон шырыны, сынып, қант, йод тұндырмасы.
3 Біртекті қоспа- газдалған су, сүт, кола, бұлақ суы, тіс пастасы, теңіз суы.
Әртекті қоспа- тұман, топырақ, түтін, гранит, алтын
Агрегаттық күйлер: тұман-жоқ, топырак-жұмсақ,
газдалған су-сұйық, түтін-сұйық, сүт-сұйық, гранит-қатты, кола-сұйық, бұлак суы-сұйық, тіс пас-жұмсақ, теңіз суы-сұйық, 583 сынамалы алтын-қатты
4 Менің ойымша бөлуге болады.
5 Ауа-гомогенді (біртекті) қоспаға жатады. Себебі біз ауаны көре алмаймыз сондықтан біртектіге жатады.
6 Қоспаны бөлу үшін әртүрлі заттар қолданылады. Қолданбай тұрып ережені біліп, қолдануызмыз қажет.
Қоспаны бөлуге- қайта кристалды бұландыру, қатты затты сұйыққа айналдыру, сұйықтықты сүзу т.б. заттар қолданылады.
7 Шаңсорғыштын шанды ауаны сорып, оны тазартуыдын тарту әдіспен жүзеге асады?
8 ас тұзын мен тіс тазартатын ұнтақты сүзу арқылы бөлеміз, бензин мен суды тұндыру арқала бөлеміз, спирт пен суды тұндыру арқала бөлеміз ас тұзы суда ериді, бензиннің судан салмағы аз болады.