Ответы
Ответ:
Айтеке би Байбекулы, имя и слава которого простирались далеко за пределами Младшего жуза, возглавляемого им до Абулхаир-хана, стал в свою эпоху легендой. Дата его рождения и место смерти установлены приблизительно. Айтеке би был современником Толе бия и Казыбек бия, входил вместе с ними в когорту «трех властителей дум» казахского народа в последней четверти XVII и первой половине XVIII веков. Большую часть жизни Айтеке би проводил в степных просторах к югу от междуречья Сырдарьи и Амударьи, на владениях Туранских государственных образований с центрами Бухара, Самарканд, Ургенч.
Прямые предки Айтеке би пользовались известностью в Степи. Так, его предок Ораз би (1299–1385) был одним из ближайших советников основателя Туранского государства Тимур хана, сделавшего своей столицей Самарканд. Считающийся после Тимур хана и Улугбека третьим известным правителем Самарканда Жалантос, приходился дядей Айтеке бию.
Айтеке получил разностороннее для своего времени образование, учился в знаменитом медресе Улугбека и успешно его окончил. Овладел рядом восточных языков – арабским, персидским и тюркским. С пяти лет проходил школу у известных златоустов-биев и в семье Жалантоса. Будучи еще ребенком, разговаривал с взрослыми достойно, без робости.
(на русском)
Есімі мен даңқы Әбілқайыр ханға дейін өзі басқарған Кіші жүздің шекарасынан асып кеткен Әйтеке би Байбекұлы өз дәуірінде аңызға айналған. Оның туған күні мен қайтыс болған жері шамамен анықталған. Әйтеке би Төле би мен Қазыбек бидің замандасы болған, олармен бірге 17 ғасырдың соңғы ширегі мен 18 ғасырдың бірінші жартысындағы қазақ халқының «үш ой билеушілерінің» тобының құрамында болған. Әйтеке би өмірінің көп бөлігін Сырдария мен Әмудария сағасынан оңтүстікке қарай кең далада, Бұхара, Самарқанд, Үргеніш орталықтарымен Тұран мемлекеті құрамаларының иелігінде өткізді.
Әйтеке бидің тікелей ата-бабалары далаға аты шыққан. Демек, оның атасы Ораз би (1299–1385) Тұран мемлекетінің негізін қалаушы Темір ханның Самарқанды астана еткен ең жақын кеңесшілерінің бірі болған. Самарқанның Темір хан мен Ұлықбектен кейінгі үшінші атақты билеушісі саналатын Жалаңтөс Әйтеке бидің ағасы болған.
Әйтеке өз заманына сай жан-жақты білім алып, атақты Ұлықбек медресесінде оқып, оны ойдағыдай бітіріп шығады. Бірқатар шығыс тілдерін – араб, парсы және түркі тілдерін меңгерген. Бес жасынан атақты Златоуст билермен және Жалаңтөс отбасында оқуға түседі. Кішкентай кезінде үлкендермен ұялмай, абыроймен сөйлейтін.
(на казахском)