Ответы
Ответ:
Қарақұйрық
Қарақұйрық сирек кездесін түр. Кейбір аудандарда саны азайып, мекендейтін жерлері тарылуда. Олар бекітілген төбешік құмда, шақпатасты және сазбалшықты шөлдерде, ойлы-қырлы құрғақ аңғарларда, сексеуіл, жүзгін, теріскен басқан тоғайларда немесе тастақты, құмды, сазды топырақты шөлді аймақтарда мекендейді. 1930 жылдардың ортасында Қазақстанда қарақұйрықтардың саны 200 мыңға жуық болған. Соның ішінде Үстіртте және Маңғышлақта 100 мың басқа дейін жеткен. Қазір Қазақстанда жалпы саны 30-50 мың бас.
Алтай арқары
Алтай тауының арқары елімізде толықтай жойылу қаупіне ұшыраған жануар. Қазақстанда 50-60 бас шамасындай бар. Олар теңіз деңгейінен 800-3000 метр биіктікте мекендейді. Алтай арқарын Шығыс Қазақстан облысының аумағынан, Күршім жотасының оңтүстік сілемінен, Қалмақшы өзенінің жоғары ағысындағы биік таулы шоқылардан, сондай-ақ Бұқтырма көлінің солтүстік-шығыс беткейлерінен кездестіруге болады.
Қазақстан арқары
Қазақстан арқарының таралу аймағы кеңіп, саны қалпына келуде. Қазіргі уақытта Қазақстан арқарының саны 11,8 мың басқа дейін өсті. Олардың ішінде Сарыарқада, Балқашта, Қалбы Алтайында, Тарбағатайда, Маңырақ пен Сауырда таралған. Бұл жануар таудың жазықтау учаскелерінде мекендейді. Олар орын ауытырып, шамалы маусымдық көшу жасайды. Ал, құрғақшылық кезінде және қыста қар қалың түссе алыс қашықтыққа ауысады. Әдетте таңертең және кешке белсенді. Қыста олар жиі тамақтанады.
Қаратау арқары
Қаратау арқарының жоғалып кету қаупі бар. Олар таулардың далалық тегістелген аймақтарында мекендейді. Бірақ, олар осындай жерлерден үй жануарлары тарапынан жиі қысылып жатады. Сондықтан, жиі бұталармен қоршалған қатты құзды шатқалдарда жүреді. Қаратау арқары 1976 жылы шамамен 150 бас болса, онда қазіргі уақытта 100-ден асуы екі талай. Оларды Сырдария Қаратауының солтүстік-батыс бөлігінен, Мыңжылқының ең биік сілемі мен оның солтүстік-батысында орналасқан жерлерден кездестіруге болады.
Тянь-Шань арқары
Тянь-Шань тауы арқарының саны күрт төмендеуде. Олар негізінен теңіз деңгейінен 200-ден 4000 метр биіктікке дейінгі тегістелген таулы аймақтарда мекендейді. Қыс мезгілінде қорегі мол, қар аз түскен беткейлерде жүрсе, жазда орман шекарасынан жиі жоғары көтеріледі. Олар Торайғырда, Көксу, Үсек өзендері орналасқан Жоңғар Алатауының оңтүстік бөлігінде көп кездеседі.
Қызылқұм арқары
Қызылқұм арқары Қазақстанда жоғалып кеткен жануар. Бірақ Өзбекстанда оның саны ішінара қалпына келтірілді. Қазіргі уақытта бұл арқар Нұратау жотасының батыс бөлігінде және Өзбекстан аумағындағы Ақтау тауында, Орталық Қызылқұм облысында сақталған. Қызылқұм арқары – бұл таулы жануар. Қазір олар Қызылқұм және Нұратау тауларының орта және жоғарғы белдеулерінде кездесе береді.
Үстірт арқары
Саны мен таралу аймағы шектелген Үстірт арқары жоғалып кету қаупі бар жануарлар қатарында. Үстірт арқарының Қазақстанда мекен ететін жері толығымен Маңғыстау облысының аумағы. Қазіргі уақытта ол барлық қолайлы мекендейтін жерлерде кездеседі, оның ішінде Үстірттің Батыс шыңында жиі кездеседі. Олар көбіне ағынсыз ойыстардың жарлы бөктерлерінде, тау жоталарында, биік емес қалдық тауларда, шыңдарда, тау мен қырда мекендейді. Қазақстандағы Үстірт арқарының жалпы саны – 5,5-6,5 мың бас.
Тоғай бұғысы
Соңғы тоғай бұғысы өткен ғасырдың 50-ші жылдарының ортасында Қазақстан аумағынан толығымен жойылып кеткен. Олардың мекендейтін жері негізінен тоғайлы ормандар мен шөлді өзен алқабтарының қамыс қопасы. Қазақстан жерінен жойылып кеткен тоғай бұғысы 1981 жылы Іле өзенінің бойына жерсіндірілді. Қазақстанда жалпы саны – 200 бас.
Қызыл қасқыр
Қызыл қасқыр Қазақстан аумағында жойылып кеткен түр. Қызыл кітапқа енген бұл жыртқыш Тянь-Шань мен Алтайдың биік жоталарында тараған. Қызыл қасқыр негізінен таудың жоғарғы белдеуінің жартасты шатқалдарында, субальпі және альпі шалғындықтарда, сырттар, үстірт тәрізді таулы далалы және орманды учаскелерде, әсіресе теңіз деңгейінен 2500-4000 м биіктікте мекендейді. Қасқырдың бұл түрі барлық жерде өте сирек кездеседі. ХХ ғасырдың басында бірнеше рет Тарбағатай мен Жоңғар Алатауында табылған. Бірақ, соңғы 40 жылда республика аумағында осы жануардың бірде-бір кездесуі тіркелмеген.
Қабылан
Бұл түр өте сирек кездесетін жыртқыш. Қабыландар түрлі типтегі шөлдерде мекендейді. Және олар тропиктік және субтропиктік аймақтардағы ормандарда, тау беткейлерінде, жазық далалар мен саваннада, өзен бойындағы тоғайларда тіршілік етеді. Қабылан қазіргі уақытта Қазақстан аумағында жоғалып кету шегіне жетті, мүмкін жоғалып та кетті.