1. Қимыл, іс-әрекетті білдіретін сөз табын ата және мысал келтір. 2. Сөйлемдерден етістікті тan. Мен судың бүлкіл қаққан дыбысын сүйем. Мен болаттын сыңғырын ұнатам, кынабынан суырылған екі қанжардың бір-біріне соғылған дыбысын сүйем. (Р.Ғамзатов) 3. Етістіктің шақтары дегеніміз не? Мысалмен дәлелде.
Ответы
1. Қимыл, іс-әрекетті білдіретін сөз табы — Етістік.
Мысал: М. Әуезов Семейдегі оқу орындарында Абай мұрасынан дәріс оқыған.
Абай жолы романы арқылы Абайдың дара тұлғасын көркем әдебиетте әлемге танытты.
Жанбосын шөп шабуға да барды, малды да бақты, керек десе үйді де қайта жөндеп салып бітті
Оқыған, танытты, барды, бақты, салып бітті — бұл етістіктер.
2. Мен судың бүлкіл қаққан дыбысын сүйем. Мен болаттын сыңғырын ұнатам, кынабынан суырылған екі қанжардың бір-біріне соғылған дыбысын сүйем.
Етістік—сүйем, ұнатам, суырылған, соғылған.
3. Етістіктің білгілі бір әрекетті көрсететін 3 (үш) нақты мезгілі: «өткен шақ», «осы шақ», «келер шақ» болады
Мысал:
Өткен шақ: Балалардың көбі жазғы демалыста ауылда болды
Жарасқан ардагер ақсақалмен ұзақ, әңгімелесті, шытырман оқиғалардың түбіне екеуі де кіріп кеткендей.
болды, әңгімелесті — өткен шақ етістігі.
Осы жақ: Жас маман мекемеге орналасқаннан бері белсенді жұмыс істеп жүр.
Атыраудағы №30 мектепке облыстан комиссия келе жатыр
істеп жүр, келе жатыр — осы шақ етістігі.
Келер жақ: «Айгөлек» би ансамбльі концертте дайындық үстінде, себебі әншілерден кейін олар сахнаға шығып, өнер көрсетеді.
Мен Дайындық залына барып, спортпен бүгіннен бастап айналысамын деп шештім.
көрсетеді, айналысамын — келер шақ етістігі.