Ответы
Ответ:
Садақ — жебе атуға арналған қол қаруы. Алыс қашықтықтан ұрыс жүргізуге арналған. Садақты тас дәуірінен 20 ғасырға дейін дүние жүзінің барлық халықтары пайдаланған. Ерте кезде аң аулауда, кейін соғыс ісінде қолданылған. Қарапайым садақты тобылғы, үйеңкі, т.б. ағаш шыбықтарынан доғаша иіп, екі ұшын қайыспен керіп жасайды[1]. Күрделі садақтың сыртқы бетіне сіңір тартылып, ішкі жағы мүйізбен қапталады, кейде ортасы мен екі шетіне сүйек бастырма қағылады (қ. Құрама садақ). Күрделі садақты ежелгі Шығыста, оның ішінде сақтар, кейінірек ғүндар мен Орталық Азия халықтары көп қолданған. Қазақ садағы көшпелілер садағының жетілдірілген жалғасы болып саналады. Ауыз әдебиетінде садақтардың қолданылған материалдарына қарай “қайың садақ”, “қарағай садақ”, “үйеңкі садақ” деген атаулары кездеседі. Қайыңның қабығымен қапталған, сарғайған түсіне байланысты “сарыжа”, “сарсадақ” деген атаулары да бар.
Қазақтар тарих бойынша садақты өзгертпеген және қолданған жолдар бар. Садақты аталған негізгі тәуелсіздіктерден бірі — өзара көмекке, қолдауға массивтардың тұрғындарына немесе көмек керек елдерге арналған қарыздарды жеткізу. Бұл жолмен, қазақтар өздерінің өзара көмек әдістерін жеткізген және кірістіргендерін көбейтіп, салым қалдырған.
- Бірінші, қазақтар арасында "ауыл шаруашылығы" деген күнделікті жұмыстар өткізу арқылы садақтау жүйесі орналасқан. Осы жүйе бойынша ауыл шаруашылығы өзара көмек беру, қарыздық салу, мал шаруашылығы және басқа өзара көмек әрекеттерінің түрлерін жүргізеді. Бұл әдетте ауылдық жерлерде жатады.
- Екінші, қазақтар арасында "тәуелсіз тұрғындар" деген жүйе бар. Бұл жүйе бойынша біреулер басқа кісілерге қарыз беріп, оларға тәуелсіздікті қайтару мерзімінде садақтау жасауы мүмкін. Садақтау өзара көмекке болатын бір әдіс болып табылады.
- Қазақтардың басқа садақтау әдістері арасында ауылдағы қолданыстағы "көмек айтады" және "жол береді" әдістері де бар. Бұл әдістер арқылы біреулер басқа кісілерге қарыздық берген жағдайда оларға қарыздықты қайтару мерзімінде садақтау өткізуге көмек көрсетеді.
- Садақтау әдістерін қолдануы қазақтардың біріншілерден бастап көпшілігіне дейін білінген және қолданылған өзара көмек жолдарыҚазақтар садақтының көмекшілігін өзара қолдау және көмек көрсету мәнінде артықшылықтары бар. Садақтау - қазақ халықтың тарихиетінде көптеген саяси, экономикалық, социалдық және көмекшілік аспектеріне әсер етуі туралы дереккөздер бар.
- Садақтау аталған әдістердің бірі "бірлікке қатысты дейінгі ауылдашу" болып табылады. Бұл ауылдашудың көмекшілік тапсыру, қарыз беру, мал шаруашылығы және басқа өзара көмек әрекеттерін көрсету арқылы жүргізіледі. Бұл әдістер әдетте ауылдық жерлерде қолданылады.
- Басқа әдістерге салыстырғанда, "тәуелсіз тұрғындар" деген әдісте де садақтаудың көмекшілігі бар. Осы әдістегі біреулер басқа кісілерге қарыз беріп, оларға тәуелсіздікті қайтару мерзімінде садақтау жасайды.
- Қазақтар арасында садақтаудың басқа әдістері де бар, мәселен, "көмек айтады" және "жол береді" әдістері. Олар арқылы біреулер басқа кісілерге қарыз берген жағдайда оларға қарыздықты қайтару мерзімінде садақтау өткізу үшін көмек көрсетеді.
Садақтау әдістерін қолдану арқылы қазақтар бір-бірінің өзара көмек әрекеттерін жеткізіп, солайсыз басқа өзара көмек жолдарын дамытуда тырысады. Садақтау қазақ халықтың бірлігі, қарым-қатынас, адамдар арасындағы дайындықты және өзара көмектік көмекшіліктің бір показателі болып табылады.