Ответы
Ответ:
Қазақ – ауыз әдебиетіне, көркемсөзге, мақал-мәтелге, аңыз-әңгімелерге бай халық. Қандай тақырыпты алмаңыз бабаларымыздан қалған, ұрпақтан-ұрпаққа беріліп келе жатқан, жаныңызға майдай тиетін, салмақты, есті әңгімелерін мысалға келтіруге болады. Ел арасында жомарттық пен сараңдық жайлы да әңгіме-мысал көп. Алысқа бармай-ақ мына бір әңгімеге зер салалықшы:
Қазақтан тегі сөз қалған ба, шіркін?! Сараңдық жайлы сөз қозғасақ, ту сонау бала кезден есте қалған Шықбермес Шығайбай, мыңғырған малына ие бола алмай көз жұмған Қарабай атты бай еске түседі. Дүние қуған, байлық қуған пейіл түбінде адамды жақсылыққа апармайтыны хақ.
Жомарттық, жауанмәрттілік – адам бойындағы ізгі қасиет. Абайдың 38-қара сөзінде жауанмәрттіліктің үш сипаты айтылады. Олар: шындық (сидық), ақ пейілділік (кәрәм), даналық (ғақыл). Осы үш сипаттан тағы үш түсінік тарайды: шындықтан әділет, ақпейілділіктен шапағат, даналықтан (ғақылдан) ақиқат мағлұм болмақ. Бойында осындай қасиеттері бар жан жомарт аталса, оның жасаған істері Жомарттық деп аталады. Сараңдық адамның жүрегін имандылыққа емес, дүниеқоңыздылыққа толтырады, соңдықтан ол өзін, отбасын ойлауды қойып, жатса-тұрса ойлайтыны байлығы болады. «Өзі тоймастың көзі тоймас» деген мәтелге сай, өзінің байлығы өзгенікінен аз көрініп, қайтсем бәленшенің байлығынан асып түсемін деп, нешетүрлі қылмыстық әрекеттерге барып, көлеңкелі бизнеспен айналысу, қылмыстық топтар құру сияқты әрекеттерге барып жатады. Яғни «Сараңдықтың соңы – арамдық» деген мәтелге сай болады. Өйткені, жүректе имандылық, сүйіспеншілік, адамгершілік сияқты қасиеттер қалмай, оның орнына байлыққа деген сүйіспеншілік, махаббат орнығады. Сөйтіп сараңдық адамды Алла тағалаға құл емес, дүниеге құл етеді.