6 сынып қазақстан тарихы §20-21 сауда мен егіншілік . материалдық мәдениет қысқаша мазымыны Срочно
Ответы
Ответ:
Сауда кеңінен өріс алған уақыт
: Х-ХІІІ ғасыр басы
Х-ХІІІ ғасыр басында халықаралық саудадан басқа қала мен көшпелі тайпа, ауылдар арасындағы сауда кеңінен өріс алды. Мұны қазба жұмыстарының нәтижесінде табылған теңгелер айғақтайды. Теңге халықаралық және ішкі саудада пайдаланылған.
• Жібек жолы бойындағы халықаралық сауда жоғары деңгейге жеткен уақыт:
Х-ХІІІ ғасыр басы
Ірі сауда орталықтары саналған қалалар
: Испиджаб, Кедер, Отырар, Тараз, Науакент, Баласағұн
Керуен саудасының маңызды орталығына айналған қала:
Тараз
«Мұсылмандардың түркілермен сауда жасау орны» деп аталған қала:
Тараз
Тараз арқылы Талас өзенiнiң жоғары ағысында өндiрiлген күмiс тасымалданды.
Тараз қаласында ақша сарайының болғандығын көрсететін дәлел:
көптеген теңгелердің табылуы
Ұлы Даланың барлық өңіріне апаратын сауда жолдары мен әскери бағыттар түйiскен қала
Испиджаб
. Қалада мата сататын арнайы орындары бар үлкен керуен сарай болды.
Испиджабта
• Х-ХІІІ ғасырларда халықаралық сауда жолындағы қолайлы жағдаймен, сондай-ақ ішкі саудадағы басымдығымен ерекшеленген қалалар:
Испиджаб пен Тараз
Сырдарияның төменгі ағысында орналасқан қала:
Янгикент
Янгикент қаласы ірі сауда орталығына айналған уақыт
: Х ғасыр
Тауарлы ақша қатынастары пайда болды
Х-ХІІІ ғасырдың басында айырбасты тауарлы-
ақша қатынастары ығыстырды.
Теңге сарайлары жұмыс істеген қалалар:
Испиджаб, Отырар, т.б.
Айналымға енгізілген ақша:
сапалы күміс дирхемдер
Күміс дирхемдер шығару жалғасқан уақыт:
ХІ ғасырдың соңы
Дирхемдердің сыртын күміспен жалатып, мыстан соға бастаған уақыт:
ХІ-ХІІ ғасырдың соңы
• Күміс қорының азаюы:
«күміс дағдарысы»
Қазақстан тұрғындарында халықаралық сауда құралы ретінде және табыс көзі ретінде қолданылды
: алтын динарлар
Алтын динарлар теңге сарайларында шығарылды, олардың сапасы мен салмағы бiр-бiрiнен ерекшелендi.
Айналым мен төлемнің жаппай қолданыстағы құралы
: мыс фельстер
• Ішкі нарықта ұсақ бөлшек сауда саласында пайдаланылды:
мыс фельстер
Қалалар төңірегін сумен қамтамасыз еткен арықтар қазылған уақыт:
Х-ХІІ ғасырлар
Суармалы егіс жүйесі жетілдірілді
Күрделі суландыру жүйесі қай аймақта кездеседі
Күрделi суландыру жүйесi Отырар аймағынан кездеседі. Бұл өңірден магистральды каналдар, субөлгiштер, суқоймалары, қыш суқұбырлары, суды көтеруге арналған қон- дырғылар табылған.
Орталық Қазақстанда егіншілік мәдениетінің өркендеу кезеңі:
Х-ХІІІ ғасырдың басы
Бұл аймақтың өзен аңғарларындағы көгалды алқаптардан суару жүйелері табылды.
Осы кезеңде қолөнер, сауда және ауылша- руашылығы орталығы ретіндегі қаланың рөлі артты
Қалалықтардың тұрмы-
сында бақша, жүзiм өсіру,
егiншiлiк, жекеменшiкте мал ұстау маңызды рөл атқарды
Қолөнер түрлерінің дамуына игі ықпал еткен
. Қалалар мен оның тұрғындары санының өсуі қолөнер түрлерінің дамуына игі ықпал етті.
• Қолөнер шеберханаларының саны артқан уақыт:
Х-ХІІ ғасырлар
Айырбас пен сауданың ұлғаюына әкелген жағдай:
қолөнер шеберханалары санының артуы
• Х ғасырға қарай Қазақстан аумағында қалыптасқан өнер
: мұсылмандық бейнелеу өнері
Бұл ою- өрнекке негізделген жазу мәнерін орнықтырды. Мұндай үлгі исламды қабылдаған түркi сәулет өне- рiнiң өркендеген кезеңiнде пайда болды.
Полихромдық үлгіде жасалған бұйымдар:
үлкен сұранысқа ие айылбас, үзеңгі мен кісе белдік қаптырмалары, сырға және басқа да әшекейлер
Күміс бұйымдар өндірумен әйгілі болған қала
Тараз
Ханның жекеменшігі деп есептелді:
алтын кен орындары
Олар жат елдiктерден қорғалды. Бұл жер- лерден тiптi керуендердің өтуіне де тыйым салынды
Орта ғасырларда қанлай қыш пайда болды
Орта ғасырларда көркем қолөнер өркендеді.
Жылтыр бояулы құймалы қыш пайда болды. Өрнек
салынған әшекейлі сырлы ыдыстар кең таралды.
• Құмыра жасайтын шеберлер ыдыстарға салған өрнектер:
түрлі геометриялық, зооморфтық
(хайуанаттар бейнелі) және әріптік өрнектер
• Қазақстан аумағында шыны бұйымдарды өңдеу жататын уақыт:
ІХ ғ
Қазақстан аумағында шыны бұйымдардың жаппай таралуы болған уақыт:
Х-ХІІ ғасырлар
Бұйымдардың ең кең тараған
түрлерi көзе, құмыра, тостаған, шамдар болды. Терезе әйнектері де жасалды.
Ұсталар әдетте қай жерлерде мекен етті
Металл өндiру мен ұсталық кәсiп ежелден Қазақстан тұрғындары қолөнер өндiрiсiнiң маңызды саласын құрады. Ұсталық iсi өрістеді. Ұсталар әдетте жеке махаллаларға қоныстанды.
Мыстан жасалған бұйымдар өндіру қай жерлерде кеңінен таралды
Мыстан жасалған бұйымдар өндiру әсіресе қалаларда кеңінен таралды. Қолөнершілер мыстан ыдыс-аяқ, әшекейлер, қоладан ғажайып шырағдандар жасады.
Қолөнер өндірісінің ең ежелгі салаларының бірі:
тері мен жүн өңдеу
• «Қыпшақтар үйді ақ киізбен жапты, киізге жарқырап тұруы үшін жиі-жиі әктас, ақ топырақ және сүйек ұнтағын септі, олар кейде қара киізді де пайдаланды. Ою-өрнектер мен аң-құстың бейнесін салып, түстік киіз басты» деген пікірдің авторы:
Рубрук