Question

Жыл мен маусым Казак жыл есебiнде жаз бен кыстын бiр-бiрiне ауысуын бiр жыл санайды, бiр жылда 12 ай торт маусым (торт токсан). 48 апта, 360 кунге айырады. Осы жылдардын айналып келуiне карай 12 жылды бiр мушел санап, оның айналу ретiне карай хайуандардын атымен тышкан. сиыр. барыс. коян, улу, жылан, жылкы, кой, мешiн, тауык, ит, доны? жылдары деп атаган. Есепшiлер жаз есебiн күн мен түннiн көктемгi тенелу кунiнен (наурыздын 22 кунi) бастайды немесе уркер томен түсiп таразы жулдызы тугаша дейінгі аралыкты жазга жаткызады. Ал, кыс есебiн кун мен түннiн екiншi тенелуi екiншi тогыс мизамнан (тамыздын 2 кунiнен) есептеп ягни. сумбiле жулдызы туып уркер көкке көтерiлген уакытты кыска жаткызады. Казак жыл есебiнде жылдын басы бiрдiн айы немесе наурыз айы деп санайды. Наурыздын бiрiншi кунi (21 немесе 22 кунi) күн мен түн тенелiп кыстын суыгы кайта бастайды. Тілімізде Наурызга катысты «жер бетiне жаксылык уялаган күн», «улыстын улы күнi-улыс күн», «узак ушып келген кун», «жыл басы>> - жылкышы торгай (науiрзек) келген кун. «Көк кут көзiн (өсімдік) ашкан күн», «жылдын жерге түскен күнi». «Самарканнын көк тасы еріген күн» тәрізді бейнелі сөз оралымдары сакталган. Наурыздын алгашкы кунi (кызыр тунi) «береке басынан басталады», «жыл бойы ак мол, дән таскын-таскын, жауын-шашын коп болсын» деп уй сайын кыскы сактаган сүрiлерiн, бидай, арпа, тары, буршак тагы баскада дэндерді дайындап, казан-қазан көп көже істеп, кыдырып iшiп, сол жылга, елге жаксылык тілеп, «Улыс береке берсiн, төрт түлiк акты болсын. жыл басы жаксы болсын» деген сиякты тілектер айтысып масайрайтын болған. Сонымен бул дәстүр казактын наурыз мерекесіне айналып, әр жылы осы кундi мерекелеп отыратын болган. Есепшiлер наурыз кунi кар жауса «Нур жауды, туар жыл жаксы болады деп есептейді. Наурыз күнi жауган кар устiне кумалак тастаганда кар бетiнде калса, көктем 40 күн кешiгеді, егер кумалак кар бетiне бармак бойы батып кетсе көктем ерте туады деп межелейді екен. Казак есепшiлерi кун мен түннiн кыскару, ұзаруын да бакылап, «шiлде де кун шыл адым кыскарады» (шiлденiн 22-інен бастап кыскаруы), «кантарда күн карга адым ұзарады» (кантар айынын 22-iнен бастап узаруы) деп есеп жасайтын болған. Мұндай күн мен түннiн тенелуiн кыскаруын, узаруын дурыс межелеу адамдардын турмысы мен өндіріс жұмысында реалды манызга ие. Мәтіннен мына создердiн сәйкес мағыналарын табыныз.
Алмасуын-
Тамыз-
Калам-
Болжау-
Мәні-
памагите пжпж​

Answer 1

Ответ:

Алмасуын- ауысуын

тамыз-<<узак ушып келген кун>>

калам- тұтқа

болжау- межелейді

мәні- маңызға ие