Question

Екі мәтінді оқып тапсырмаларды орынданыздар.

А мәтіні: Домбыра туралы аныз
Домбыра аспабынын калай пайда болганы жайлы аныз энгімелер аса мол. А.Сейдімбек «Куй шежіре» енбегінде домбыра аныздарына ерекше назар аударган. Сонын бірі Шыгыс Казакстан облысы Куршім ауданынан Аргынбек Килыбаев аксакалдын баяндауынданы
«Кос ішек» куйінін анызы.
Ертеде биік таудын киясын турак еткен, бугы-маралды аулап азык етіп кунін керген бір аншы жігіт болады. Бірде жолы болып, биік таудын киын киясынан тенбіл марал атып алады да, маралды етекке тусіру ушін ішек-карынын актарып тастайды. Содан арада айлар еткенде, аншы жігіт ан атуга урымтал тус еді гой деп, баягы тенбіл маралды аткан жерге сокса, кулагына бір ызындаган дауыс естіледі. Барлап караса, откенде аткан маралдын ішегін карга-кузгын іліп ушкан болу керек, карагайдын бутагына кос тін болып керіліп калганын кереді. Ызындаран дыбыстын сол ішектен шырып турганын ангарады.
Карагайдын бутактарына керіле кепкен ішекті сол гана жел тербесе ызындап, жанга жайлы дыбыс шыгарады. Бірде уілдеп, бірде сарнап, енді бірде сынсып жылагандай болып, аншы жігітті алуан турлі куйге тусіреді. Сол жерде аншы жігіт кой мына кос ішекке тіл бітейін деп тур екен, бір амал жасайын деп, ішекті уйге алы келеді де, бір аспап жасап, соган кос ішекті тагады. Содан тартып корсе, шынында да кос ішекке тіл біткендей сункылдап коя береді. Бул ун жігіттін гана жанын жадыратып коймайды, тындаган жаннын брін уйытады.
Осылайша домбыра коптін суйіп тындай тын аспабына айналады.

Ә мәтіні; • мотіні
Казактын улттык музыкалык аспаптары
Казактын ерте заманнан келе жаткан музыкалык аспаптарынын турлері ете кеп. Ата-бабаларымыз тастан, агаштан, темірден, осімдіктерден, саздан, малдын терісінен, суйегінен, муйізден, ішектен, кылдан тагы баска да дыбыс шыгаруы мумкін заттардан карапайым эн-куй аспаптарын жасаган. Еліміздін эртурлі музейлерінін корларында 400-ден астам коне
музыкалык аспаптар сактаулы.
Казактын улттык музыкалык аспаптарын жіктеп темендегідей топтарга белуге болады:
1. Урмелі аспаптар - урлеп тартылатындар, онын ішінде оларды 3 топка белуге болады:
Урмелі (флейталы) - сыбызгы, курай-ыскырыш, ушпелек, саз сырнай, ускірік, тастауык,
ыскыруык, уран.
Тростык - камыс сырнай, кос сырнай, кауырсын сырнай.
Мундштуктік - муйіз сырнай, уран, бугышак, керней.
2. Шертпелі аспаптар - ішекті аспаптар. Оган шертіп ойналатын - жетіген (7 ішекті, 21 ішекті), шертер, домбыра (бас домбыра, прима домбыра, альт домбыра, шабылган, куралган, калак домбыра, Абай домбыра), адырна, шінкілдек, ортеке, уш ішекті домбыра.
3. Урмалы аспаптар - аты айтып тургандай уры ойналатын аспаптар: дангыра, кепшік,
дабыл, дулыга, дауылпаз, шындауыл, туяктас, токылдак, шын.
4. Сым тілшелі: шанкобыз.
5.Сілкіп ойналатын аспаптар - сілку аркылы ойналады: аса таяк, шын, сылдырмакты камшы,
конырау, сакпан, зырылдауык.
6. Ыспалы аспаптар немесе киякпен ойналатын аспаптар: кобыз (кыл кобыз, нар кобыз, бас
кобыз, альт кобыз, прима кобыз), сазген.
Казактын улттык аспаптарынын ішінде кен тараганы домбыра, кобыз, сазырнай больп табылады. Домбыраны тіпті казактын езімен салыстырады: «Нагыз казак - казак емес, нагыз казак - домбыра» деп. Себебі, домбыраны тартып, онын дауысын унатпайтын казак жок десе де болады. Жалпы, домбыра атауынын шыгу тарихы жайлы таластар коп. Солардын бір катары: «Дембира» деген кыз атынан шыккан болуы керек деп те топшылайды, себебі шыгые елдерінде кастерлі, касиетті нарсеге немесе кейбір копілік орынга эйел адамнын есімін беру урдісі бар. Пішіні домбырага уксас, торт ішекті шертпелі аспап унді халыктарында «тампура» деп те аталады. Ішекті шертпелі аспап «пандура» гректерде бар. Сонымен накты атауы кайдан шыкканы эзірге белгісіз.
Ал ен кене аспап ретінде кобыз саналады. Оздерініз білетіндей кобыз сонау Коркыт ата
заманынан келе жатыр.
Казіргі куні улттык музыкалык аспаптарга деген сураные артып келеді. Жастардын кобі казір домбыра мен кобыздан баска да улттык аспаптар бар екенін біліп келеді. Оган долел ретінде улттык аспаптардан куралган топтарды айта аламыз.


Тапсырма фотода

Answer 1

1. екеуінде аспаптар жайлы айтылған
2. бірінші мәтін тек домбыра жайлы айтылған екінші мәтінде барлық аспап жайлы айтылған
3. сипаттамалық мәтін
4. аспаптарды таныту барлық елді мекендерге
5. аспаптарымыздың қалай жасалғаны жайлы таныту
6. апсаптар
7. композициялық
8. қазақ тілі

Объяснение:

қате болуы мүмкін!!!!